Post Description

Het is een gedurfd boek, de nieuwe biografie van Erasmus door Sandra Langereis. Het begint al met zijn portret op de omslag. De Europese denker uit Rotterdam had nog wel zo veel moeite gedaan om zichzelf in zijn portretten te laten neerzetten als het ideaaltype van de grote geleerde. Beelden die iconisch zijn geworden, zoals dat van Hans Holbein de Jongere, die een man laten zien met innerlijke rust en een ironische glimlach, een man die zijn werk de baas is en zijn leven onder controle heeft. De beeldvorming is succesvol geweest. Alleen al het afbeelden van zijn muts doet mensen aan Erasmus denken, stelt ook Langereis.

Maar op het omslag van haar boek is de muts het enige wat aan Erasmus’ zelfontworpen beeld doet denken. De biograaf koos voor een recent portret door Neel Korteweg, waarin we Erasmus zien als een jongeman in klaprozenhemd. Het werkt vervreemdend en dat is ook de bedoeling. Langereis wil ons losrukken van het klassieke beeld van de geleerde en ons laten kennismaken met de mens erachter.

Het getuigt van lef om zo’n iconisch beeld zo onder handen te nemen. Het is überhaupt gewaagd om een biografie te schrijven van Erasmus en daarmee in de voetsporen te treden van Johan Huizinga, de grote historicus die bijna honderd jaar geleden zijn Erasmus-biografie publiceerde. Zo’n project schept hoge verwachtingen en daar heeft Langereis aan voldaan. Haar vuistdikke biografie is een monument voor de denker geworden. Een boek dat de lezer soms achterlaat in verwarring, door de opzet en de lange uitweidingen. Maar alles wel in de geest van Erasmus.

‘’s Werelds hoogsten der hoogsten zijn bang voor me; ’s werelds laagsten der laagsten spugen naar me, schijten op me, en pissen tegen me aan’, schreef Erasmus in een brief aan zijn hartsvriend Thomas More. Het beeld dat Erasmus van zichzelf liet maken, van de geleerde met innerlijke rust, voldoet in weinig opzichten aan zijn eigen leven, dat vooral wordt gekenmerkt door tegenstrijdigheden. Geboren als bastaard van een priester en wees vanaf zijn 14de, werd hij ondergebracht in een klooster. Een leven dat hij verafschuwde. Vanwege zijn afkomst zou hij ook geen ander kerkelijk ambt kunnen vervullen.